Archiwum Wschodnie

Archiwum Wschodnie

©Copyright by Ośrodek KARTA, 2006

http://karta.org.pl/pdf/orginal/12634264941128.pdf

Archiwum Wschodnie zainicjowane zostało w Warszawie w listopadzie 1987 przez środowi-
sko pisma podziemnego „Karta”. W pierwszych miesiącach działania przybrało postać ogólnopol-
skiego ruchu społecznego na rzecz ratowania pamięci o — nieobecnej w życiu publicznym PRL
— „wschodniej” historii Polski. W 12 oddziałach regionalnych (m.in. w Białymstoku, Lublinie,
Poznaniu i Wrocławiu), a po zmianach ustrojowych w Polsce także w środowiskach polskich za
granicą (w Londynie, Moskwie, USA i Kanadzie) gromadzono świadectwa indywidualne — relacje,
wspomnienia, dokumenty, fotografie... Po zarejestrowaniu oficjalnej działalności w 1990 roku,
kontynuowano prace dokumentacyjno-badawcze. Od 1996 roku Archiwum Wschodnie formalnie
działa w ramach Ośrodka KARTA jako wyodrębniona kolekcja archiwalna o znaczącej wartości
źródłowej, głównie dla badań losów ludności polskiej w pierwszej połowie XX wieku (do 1956
roku). Zawiera ponad 9000 jednostek archiwalnych na blisko 60 metrach bieżących półek.

Это описание личных фондов репрессированных поляков, хранящихся в польском архиве. Особенно оно интересно для нас тем, что там приводятся даты и места пребывания репрессированных. 1210 лиц. Большой географический указатель и указатель исторических реалий.
Навскидку для иллюстрации пример оттуда:

38.
Balińska Janina
b.m.n., b.d.n.
60 min.
mps, 19 s.
AW I/21
Lata 1939–42. Okupacja sowiecka w Wilnie, aresztowanie i pobyt autorki w więzieniu, następnie przewiezienie w głąb
ZSRR, życie codzienne na zesłaniu w Karagandzie, zwolnienie na mocy układu Sikorski–Majski, tułaczka do ośrodków
koncentracji armii Andersa.

Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Życie codzienne Białystok 09.1939
Okupacja sowiecka Wilno 19.09.1939 07.1940
Areszt Wilno 19.07.1940
Więzienie Mińsk 08.1940 1941
Zesłanie Karaganda 07.1941 08.09.1941
Armia Andersa
Buzułuk 1941 1942
Szachrisabaz 1942 1942

45.
Bartoszewicz Józef
Folwarki Małe k. Białegostoku, 1989
120 min.
mps, 14 s.
AW I/26
Lata 1939–46. Przeżycia uczestnika kampanii wrześniowej po dostaniu się do niewoli sowieckiej, pobyt w kolejnych
obozach jenieckich, zwolnienie na mocy układu Sikorski–Majski, wstąpienie autora do armii Andersa, kampania wło-
ska, przeżycia na emigracji do czasu powrotu do Polski.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kampania wrześniowa
Sokółka 09.1939
Zambrów 17.09.1939
Obozy jenieckie
Baranowicze 18.09.1939 20.09.1939
Starobielsk 10.1939 11.1939
Krzywy Róg 11.1939 1940
Tuligłowy 1940
Czerlany
Przemyśl 06.1941
Lwów 06.1941
Zborów 08.1941
Armia Andersa
10.1941
Guzar 1942
Monte Cassino 05.1944
Emigracja
Włochy 1945 1946
Anglia 1946 1948
Repatriacja 1948

23
Relacje
Lata 1922–46. Życie codzienne rodziny autorki na Nowogródczyźnie, wybuch wojny, okupacja sowiecka i niemiecka,
przesiedlenia ludności polskiej.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Nowinka 1922 09.1939
Okupacja sowiecka Nowinka 09.1939 06.1941
Okupacja niemiecka Nowinka 06.1941 1944
Okupacja sowiecka Nowinka 1944 1945
Przesiedlenia Raszów 02.1946
47.
Batko-Wojtkiewicz Zofia
Wrocław, 1989
relacja nie nagrywana
rps, 15 s.
AW I/28
Lata 1939–46. Okupacja sowiecka w Wołkowysku, deportacja autorki w głąb ZSRR, pobyt na zesłaniu, przebieg przy-
musowej paszportyzacji wywiezionych Polaków, repatriacja na tereny ziem odzyskanych.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Wołkowysk 09.1939 06.1941
Deportacja Wołkowysk 21.06.1941
Zesłanie
Uściszyn 07.1941 1945
Sieńcza 1945 1946
Repatriacja Wrocław 1946
48.
Bednarczyk Stanisława
Krosno, 1991
relacja nie nagrywana
mps, 5 s.; dołączone kopie dokumentów
AW I/30
Lata 1939–47. Okupacja sowiecka, deportacja autorki w głąb ZSRR, pobyt na zesłaniu w Tałdzie, tułaczka do armii
Andersa, życie codzienne ludności cywilnej przy armii Andersa, pobyt autorki w Rodezji, praca w Czerwonym Krzyżu,
powrót do Polski.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Trzcianiec 09.1939 02.1940
Deportacja 10.02.1940
Zesłanie Tałda 02.1940 1941
Armia Andersa
Samarkanda 1941 1942
Teheran 1942
Obozy dla uchodźców Bwana M‘Kubwa 1943 1947
Repatriacja Krosno 194

50.
Bednarz Mieczysław
b.m.n., 1991
60 min.
mps, 5 s.
AW I/31
Lata 1939–47. Ewakuacja kolegium krakowskiego we wrześniu 1939, przeżycia księdza katolickiego po przedostaniu
się na tereny okupacji sowieckiej, aresztowanie autora we Włodzimierzu Wołyńskim, pobyt w więzieniach i w łagrze
do czasu zwolnienia na mocy układu Sikorski–Majski, wstąpienie do armii Andersa, przeżycia w obozach dla uchodź-
ców.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Ewakuacja 1939 Kraków 09.1939
Okupacja sowiecka Włodzimierz Woł. 09.1939
Areszt Włodzimierz Woł. 09.01.1940
Więzienie
Lwów 01.1940 1940
Brześć 1940 09.1940
Łagier Uchta 09.1940 1941
Armia Andersa
Buzułuk 1941 1941
Tockoje 1942
Pahlevi 1942
Obozy dla uchodźców Bejrut 1943 1947
Repatriacja Kraków 1947

55.
Białous-Bielas Wiktor
b.m.p., 1986
relacja nie nagrywana
mps, 98 s.
AW I/34
Lata 1939–50. Obrona Westerplatte, przeżycia autora więzionego w stalagu na terenie Prus Wschodnich, ucieczka
i wstąpienie w szeregi Armii Krajowej, działalność podziemia zbrojnego na Wileńszczyźnie, aresztowanie autora przez
Sowietów, internowanie w Miednikach Królewskich, pobyt w szpitalu, wyjazd do Wilna, następnie ponowne areszto-
wanie i uwięzienie w Orszy, pobyt w obozie w Workucie, repatriacja do Fromborka, represje ze strony UB, aresztowa-
nie, proces i wyrok uniewinniający.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kampania wrześniowa Westerplatte 01.09.1939 1939
Obozy jenieckie 1939
Armia Krajowa 1943 1944
Areszt Wilno 1944
Internowanie Miedniki Król. 1945
Okupacja sowiecka Wilno 1945
Areszt Wilno 1945
Więzienie Orsza 1945
Łagier Workuta 1945
Repatriacja Frombork 1945
Areszt Bartoszyce 1950
Proces i wyrok 195

30
66.
Błażewska-Kosińska Maria
b.m.n., 1992
360 min.
mps, 120 s.; dołączone kopie dokumentów
AW I/40
Lata 1932–45. Życie codzienne w przedwojennym Lwowie, aresztowanie autorki przez NKWD w związku z działalnoś-
cią w „Legionach Polskich” gen. Januszajtisa, pobyt w więzieniu, wywiezienie do łagru w ZSRR, zwolnienie na mocy
układu Sikorski–Majski, życie na zesłaniu do czasu wstąpienia do armii Berlinga.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Lwów 1932 1939
Areszt Lwów 10.1939
Więzienie Lwów 1939 09.1940
Łagier Mariińsk 12.1940 09.1941
Zesłanie Mojum-Kum 1942 1943
Armia Berlinga 1943 1945

31
Relacje
69.
Bobrowski Aleksander
Poznań,1992
120 min.
mps, 19 s.
AW I/43
Lata 1927–47. Życie codzienne autora w Wilnie w okresie międzywojennym i podczas okupacji sowieckiej, deportacja
wraz z rodziną w głąb ZSRR, pobyt na zesłaniu w Ałtajskim Kraju, wstąpienie autora do armii Andersa, ewakuacja
z ZSRR w 1942 roku, kampania włoska, pobyt na emigracji i powrót do Polski.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Wilno 1924 1939
Okupacja sowiecka Wilno 09.1939 06.1941
Zesłanie
Szypunowo 14.06.1941 10.1941
Farab 10.1941 22.02.1942
Armia Andersa Guzar 03.1942
Ewakuacja z ZSRR Pahlevi 1942
Armia Andersa Monte Cassino 05.1944
Emigracja 1945 1947
Repatriacja Poznań 194

73.
Bogowicz Michał
b.m.n., 1990
120 min.
AW I/46
Lata 1920–56. Życie codzienne w okresie międzywojennym na Wileńszczyźnie, okupacja sowiecka i niemiecka, aresz-
towanie autora, pobyt w więzieniu w Berezweczu, zbrodnie NKWD dokonane podczas ewakuacji więzienia w czerwcu
1941, przeżycia autora po inkorporacji Szarkowszczyzny do ZSRR, przesiedlenie do Giżycka.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Szarkowszczyzna 1920 1939
Okupacja sowiecka Szarkowszczyzna 09.1939 06.1941
Więzienie Berezwecz 05.1941 06.1941
Ewakuacja więzień Berezwecz 20.06.1941 25.06.1941
Okupacja niemiecka Szarkowszczyzna 06.1941 07.1944
Okupacja sowiecka Szarkowszczyzna 07.19473.
Bogowicz Michał
b.m.n., 1990
120 min.
AW I/46
Lata 1920–56. Życie codzienne w okresie międzywojennym na Wileńszczyźnie, okupacja sowiecka i niemiecka, aresz-
towanie autora, pobyt w więzieniu w Berezweczu, zbrodnie NKWD dokonane podczas ewakuacji więzienia w czerwcu
1941, przeżycia autora po inkorporacji Szarkowszczyzny do ZSRR, przesiedlenie do Giżycka.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Szarkowszczyzna 1920 1939
Okupacja sowiecka Szarkowszczyzna 09.1939 06.1941
Więzienie Berezwecz 05.1941 06.1941
Ewakuacja więzień Berezwecz 20.06.1941 25.06.1941
Okupacja niemiecka Szarkowszczyzna 06.1941 07.1944
Okupacja sowiecka Szarkowszczyzna 07.1944
Polacy w ZSRR Szarkowszczyzna 1956
Przesiedlenia Giżycko 1956

74.
Bogusławska Halina
Góra Kalwaria, 1990
180 min.
dołączone kopie dokumentów
AW I/47
Lata 1939–41. Działalność konspiracyjna autorki w organizacji szkolnej w Brześciu nad Bugiem podczas okupacji
sowieckiej, aresztowanie i pobyt w więzieniu.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Brześć 09.1939 1940
Areszt Brześć 19.03.1940
Więzienie Brześć 03.1940 21.06.1941

76.
Boratyn-Wilczyńska Nela
b.m.n., 1992
120 min.
mps, 20 s.
AW I/63
Lata 1939–47. Wybuch II wojny światowej i nastroje społeczne w Białymstoku, okupacja sowiecka, działalność au-
torki w strukturach SZP, aresztowanie i pobyt w więzieniach, wywiezienie do łagru w Karabasie, zwolnienie na mocy
układu Sikorski–Majski, wstąpienie autorki do armii Andersa.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kampania wrześniowa Białystok 01.09.1939 17.09.1939
Okupacja sowiecka Białystok 09.1939 1941
Podziemie zbrojne Białystok 10.1939
Areszt Białystok 27.04.1940
Więzienie
Białystok 1940
Mińsk 1941
Łagier Karabas 1941 1941
Armia Andersa Guzar 1942
Emigracja Anglia 1947

90.
Brodacka Jadwiga
b.m.n., b.d.n.
120 min.
AW I/58
Lata 1939–41. Okupacja sowiecka w Brześciu, aresztowanie autorki przez NKWD za przynależność do organizacji
„Promień”, pobyt w więzieniu do wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Brześć 09.1939 23.06.194
Areszt Brześć 18.01.1940
Więzienie Brześć 01.1940 06.1941

109.
Burzyński Roman
Warszawa, 1989
90 min.
mps, 23 s.; dołączone kopie dokumentów
AW I/74
Lata 1939–46. Okupacja sowiecka, deportacja autora w głąb ZSRR, pobyt na zesłaniu w Krasnojarskim Kraju do czasu
repatriacji.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Stołowicze 09.1939 06.1941
Deportacja Stołowicze 06.1941
Zesłanie
Aczińsk 1941
Bolszoj Ułyj 1946
Repatriacja 1946

118.
Chapiorski Jerzy
b.m.n., b.d.n.
45 min.
mps, 11 s.
AW I/131
Lata 1941–46. Deportacja autora w głąb ZSRR, życie codzienne podczas zesłania w Ałtajskim Kraju, stosunki wywie-
zionych Polaków z miejscową ludnością, przymusowa paszportyzacja, repatriacja.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Deportacja Białystok 06.1941
Zesłanie
Ust-Niza 1941 1942
Bijsk 1942 1946
Repatriacja Białystok 04.194

137.
Cielińska Wanda
b.m.n., b.d.n.
90 min.
sygnatura: AW I/967b
Lata 1939–42. Aresztowanie autorki przez Sowietów podczas przekraczania granicy z Litwą w kwietniu 1940, pobyt
w więzieniu w Wilejce, życie codzienne na zesłaniu w Pawłodarze do czasu zwolnienia na mocy układu Sikorski–Majski
i wstąpienie do armii Andersa.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Głębokie 17.09.1939 04.1940
Areszt 04.1940
Więzienie Wilejka 04.1940 10.1940
Zesłanie Pawłodar 1940 1941
Armia Andersa 1942

138.
Cielińska-Zegarowska Aniceta
b.m.n., 1992
90 min.
AW I/967a
Lata 1939–41. Aresztowanie autorki przez Sowietów, pobyt w więzieniu w Wilejce do momentu wybuchu wojny nie-
miecko-sowieckiej, zbrodnie NKWD podczas ewakuacji więzienia.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Głębokie 17.09.19397 04.1940
Areszt 04.1940
Więzienie Wilejka 04.1940 06.1941
Ewakuacja więzień Wilejka 06.194

144.
Citowicki Włodzimierz
b.m.n., 1988
360 min.
mps, 43 s.
AW I/102
Lata 1941–56. Aresztowanie autora w trakcie przeprawy przez granicę polsko-rumuńską w czerwcu 1941, pobyt
w więzieniu w Łomży, następnie wstąpienie w szeregi Armii Krajowej, walki na terenie Wileńszczyzny, ponowne za-
trzymanie przez Sowietów, wywiezienie do łagru w ZSRR, życie codzienne w obozie do czasu repatriaсji.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Areszt 06.1941
Więzienie Łomża 1941
Armia Krajowa 1942 1944
Areszt 07.1944
Łagier Workuta 1946 1956
Repatriacja 05.1956

145.
Ciurej-Lachowicz Stanisława
b.m.p.,
1988
relacja nie nagrywana
mps, 14 s.; rps, 2 s.
AW I/103
Lata 1939–41. Okupacja sowiecka we Lwowie, działalność konspiracyjna autora, aresztowanie przez NKWD, pobyt
w więzieniu do czasu wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Lwów 09.1939
Areszt Lwów 1940
Więzienie Lwów 1940 06.1941
Ewakuacja więzień Lwów 06.194

154.
Czarniecki Czesław
Wrocław, 1991
relacja nie nagrywana
mps, 2 s.
AW II/107
Lata 1939–41. Działalność konspiracyjna autora w strukturach podziemia zbrojnego, aresztowanie przez NKWD, pobyt
w więzieniu w Grodnie, ucieczka podczas ewakuacji w czasie wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Okupacja sowiecka Augustów 09.1939
Podziemie zbrojne Augustów 09.1939
Areszt Augustów 1939
Więzienie Grodno 1939 1941
Ewakuacja więzień Grodno 06.1941

176.
Delekta Piotr
Wrocław, 1989
relacja nie nagrywana
mps, 14 s.
AW I/1154
Lata 1917–65. Przeżycia autora podczas kampanii wrześniowej, pobyt w niewoli sowieckiej w Kozielsku i Murmańsku,
życie codzienne w łagrze w Archangielsku do czasu zwolnienia na mocy układu Sikorski–Majski, wstąpienie do armii
Andersa, ewakuacja z ZSRR, szlak bojowy II Korpusu, repatriacja na tereny ziem odzyskanych.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Borki 1917 1939
Wojna 1920 Nowy Dwór Mazowiecki 1920
Kampania wrześniowa 09.1939
Obozy jenieckie
Kozielsk 09.1939 1940
Murmańsk 1940
Łagier Archangielsk 1940 1942
Armia Andersa Tatiszczewo 1942
Ewakuacja z ZSRR Pahlevi 1942
Repatriacja Wrocław 07.1947
Życie codzienne Wrocław 1947 1965

183.
Dmoszyńska Helena
b.m.n., 1990
ok. 100 min.
AW I/1200
Rok 1941. Zbrodnie NKWD podczas ewakuacji więzienia w Łomży w czasie wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Ewakuacja więzień Łomża 22.06.1941

185.
Dmuchowski Stanisław
b.m.p., b.d.p.
relacja nie nagrywana
mps, 36 s.
AW I/126
Lata 1939–42. Przeżycia oficera 1. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej podczas kampanii wrześniowej, aresztowanie przez
Sowietów w Rawie Ruskiej, pobyt w więzieniu, wywiezienie do obozów w ZSRR, życie codzienne w łagrze, zwolnienie
na mocy układu Sikorski–Majski, wstąpienie do armii Andersa, ewakuacja z ZSRR.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kampania wrześniowa
Babice 09.1939
Warszawa 09.1939
Areszt Rawa Ruska 09.1939
Więzienie Lwów 1939 1941
Obozy jenieckie Starobielsk 03.1941 06.1941
Łagier Magadan 06.1941
Armia Andersa
1942
Pahlevi 1942

201.
Dubejko Konstanty
b.m.n., b.d.n.
120 min.
AW I/141
Lata 1939–48. Życie codzienne w Dołgach na Nowogródczyźnie, okupacja sowiecka, przeżycia autora wcielonego
w 1941 roku do Armii Czerwonej, walki frontowe, pobyt autora w niemieckim obozie jenieckim, ucieczka, wstąpienie
do ZWZ-AK, aresztowanie przez NKWD w 1944 roku, pobyt w więzieniu, wywiezienie do łagrów w ZSRR.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP Dołga 1939
Okupacja sowiecka Dołga 17.09.1939 1941
Armia Czerwona Kursk 01.01.1941 06.1941
Obozy jenieckie 01.06.1941 01.09.1941
Ucieczka 1941
Armia Krajowa 1942 01.11.1944
Areszt Lida 01.11.1944
Więzienie
Mińsk 11.1944
Borysów 1946
Łagier
Tajszet 1946 1948
Komsomolsk 1948

207.
Durlik Janina
Radom, 1991
180 min., 210 min
mps, 10 s., mps, 17 s.; dołączone zdjęcia, list, kopie dokumentów
AW I/146; AW 146a
Lata 1934–55. Przeżycia harcerki z Lidy, okupacja sowiecka, aresztowanie przez NKWD, pobyt autorki w więzieniu,
uwolnienie w momencie wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, następnie działalność w strukturach Armii Krajowej,
ponowne aresztowanie przez Sowietów, wywiezienie do łagrów w ZSRR, życie codzienne w obozach i na zesłaniu.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Kresy II RP
Soleczniki 1934
Lida 1939
Harcerstwo Lida 1934 1939
Areszt Lida 1940
Więzienie Lida 1940 1941
Armia Krajowa Lida 1941 1944
Areszt Lida 1944
Więzienie
Lida 1944 1945
Orsza 1945
Łagier Magadan 1945 1953
Zesłanie Magadan 1953 1955

79
Relacje
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Armia Krajowa 1944
Podziemie zbrojne 1946
Areszt 04.1946
Więzienie Wronki 04.1946 1956
210.
Dziakoński Zbigniew
Monachium, 1989
90 min.
mps, 19 s.
AW I/148
Lata 1939–41. Przeżycia grupy polskich żołnierzy aresztowanych przez Sowietów, okupacja sowiecka, antagonizmy
między Białorusinami a Polakami, uwięzienie komunistów polskich przez Sowietów w słonimskim więzieniu, pierwsze
działania wojenne podczas ofensywy niemieckiej w czerwcu 1941.
Hasło problemowe Miejsce: Od: Do:
Obozy jenieckie 09.1939
Okupacja sowiecka Prużana 1939
Więzienie Słonim
Ewakuacja więzień Słonim 06.1941
II wojna światowa 06.1941

218.
Fedorowicz Tadeusz
Laski k. Warszawy, 1987
relacja nie nagrywana
rps, 6 s.
AW I/156
Lata 1940–44. Przeżycia kapelana wojskowego, aresztowanie autora przez NKWD, pobyt w łagrze i na zesłaniu, posłu-
ga duszpasterska wśród wywiezionych Polaków do czasu powrotu do Polski wraz z armią Berlinga.
Hasło problemowe: Miejsce: Od: Do:
Areszt Lwów 04.1940
Łagier 05.1940 1941
Zesłanie
Tockoje 1941
Buzułuk 1941
Usz-Tobe 1942
Semipałatyńsk
Armia Berlinga 1944